İyi Fotoğraf Kural 4 – F ve Enstantane

Fotoğraf da her çekimde kullandığımız ve aklımızda olup devamlı kullanmamiz gereken 3 ana değişken vardır, bunlar adeta bir üçgenin köşelerini oluşturur.

1. Enstantane (1/sn)
2. Diyafram açıklığı (f/durak)
3. ISO (International Organization for Standardization)

ISO’ya başka bir yazıda ayrıca ele alacağım ama kısaca ISO enstantane ve diyaframa destek olacak şekilde kullanılır,  karanlık çıkan fotoğraflar için ISO değeri yüksek tutulur , gündüz için ideal ISO 100 iken geceleri fotoğraf makinanızın kalitesi ve limitine  göre ISO 1000 e kadar çıkabilirsiniz.
Kafa karistiran Enstantane ve Diafram F değeri ; bu ikiliyi tekniğe girmeden bir örnek ile açıklamaya çalışacalım , gözlerimiz bizim doğal objektiflerimizdir, etkili bir isik kaynaginin karsisinda duralım ve gozlerimizi 1 saniye boyunca acik birakalım ve kapatalım, ve 2 saniye ve 3 sn.. gözlerimiz ne kadar acık kalırsa o kadar çok ışık algıladığınımı anlamamız pekte zor olmaz, bu etkili ışık kaynağı karşısında bir de göz kapaklarımızı kısalım 1/2 oranında kısmaya calışalım daha az ışık aldığımız aşikar, gözkapaklarımızıda diafram olarak düşünelim diafram açıklığı = gözkapağınızın açıklığı. F/22 öyle küçük bir acıklık ki göz kapaklarınızı oldukca kapattığınızı söyleyebilirim.

Bir öğle ışığında gözlerimizi kısarız = Öğle ışığında diafram değerini büyütmekten F/22 lere doğru çıkmaktan çekinmeyiz.

Akşam karanlığında dolaşırsak ortama alıştıktan sonra daha rahat görürüz = Akşamları enstantane değerini 1/250 den 1/32 /16 lara kadar çekmeliyiz, her şey  daha çok ışık için.

Şimdi teknik dünyaya geri dönelim..

Enstantane sensöre düşen ışığın hızını (1,  1/2 1/4 1/8 1/16 1/32 1/64 1/125 1/250 1/500 1/1000 1/2000 1/4000 gibi rakamlarla ifade edilir.

Diyafram açıklığı ise (f:2, 8 f:4 f:5, 6 f:8 f:11 f:16 f:32 gibi değerlerle ifade edilir , yukarda da ifade ettiğim gibi eskiden filme simdi fotograf sensorlerine düşen ışığın miktarını ayarlar.

Enstantane ve diyafram açıklığı dizininde her durak bir öncekinin iki katı ya da her durak bir sonrakinin yarısı miktar ve hızda ışığın filme düşmesini sağlayacak şekilde yapılmıştır.

Örneğin f/5, 6 diyafram açıklığı,  f/8 diyafram açıklığının iki katı kadar ışığı filme düşürür. Başka bir deyişle f/8 diyafram açıklığı f/5, 6 diyafram açıklığının yarısı kadar ışığı filme düşürür.

Aynı durum enstantane içinde geçerlidir. Bu nedenle diyafram açıklığındaki azalmayı,  enstantaneyi arttırarak dengeleyebiliriz.

Örneğin,  makinamızı bir objeye doğrulttuk ve enstantane 1/64 sn,  diyafram açıklığımız f / 5, 6 değerlerini ölçtük. (Nikon DSLR, Canon DSLR ve artık bazı normal digital makinalarımızda doğru değer cizgilerle gösterilir.)

Bu değerlerde çekim yaptığımızda doğru ışıklanmış (pozlanmış) bir görüntü elde ederiz.

Şimdi diyafram açıklığını değiştirmden (f/5.6),  enstantane yi 1/64 sn den 1/125 sn yeye çıkaralım.

Venedik Mart 2011 - Gece Fotografı F/1.8 Enstantane 1/40 ISO=400

Bu durumda filme ulaşan ışığın hızı yarıya inecektir. Bu durumda çekim yaptığımızda doğru ışıklanmamış (pozlanmamış) bir görüntü elde edeceğiz.

Şimdi şunu yapalım; Enstantane hızını 1/125 sn de tutalım. ve diyafram açıklığını f/5, 6 dan f/4 e indirelim yani diyaframı bir durak açalım.

Diyafram açıklığı f/5, 6,  diyafram açıklığı f/4 e göre iki kat daha fazla miktarda ışığı filmin üzerine düşürdüğüne göre ilk uygulamış olduğumuz değere ulaşmış oluruz.

Venedik Mart 2011 - Öğle ışığında F/1.8 Enstantane 1/4000 ISO 100 - enstantanenin ne kadar düşük olduğunu farkettiniz mi, derinlik için F/1.8 kullanmaktan vazgeçmediğim için enstantaneyi oldukca düşürmek gerekti , saniyenin 4009 de biri-

Yani 1/60 sn enstantane f/5, 6 diyafram açıklığındaki filme düşen ışık ile 1/125 enstantane ile f /4 diyafram açıklığındaki filme düşen ışık aynıdır.

F/ 3.5 gibi değerler fotoğraf makinalarının çoğunda F yazısı olmadan 3.5  , 6 , 8 …  şeklinde gösterilir, litaratüre F/ 3.5,  F/6,  F/… değeri F değeri olarak geçmiştir bu kafanızda bir karışıklığa yol açmasın.

Fotograf makinalarında farklı olmakla birlikte :

A (AV) Aperture diafram öncelikli mode, ISO ve diyafram (F derğeri) değerini yani diyaframı sizin değiştirdiğiniz, doğru pozlama için makinenin enstantane değerine karar verdiği moddur.

S (TV) Shutter Enstantane öncelikli mode ,ISO ve enstantaneyi sizin değiştirdiğiniz, doğru pozlama için makinenin diyafram değerine karar verdiği moddur.

M Manuel mode (Enstantane ve F diyafram manuel) ,diyafram ve enstantaneyi siz seçerseniz, makine pozlama konusuna karışmaz.

Vatikan Mart 2011 - F/22 Enstantane 10 Saniye ISO 100 , müzede 10 saniyelik uzun pozlama için F/22 diaframı küçülttüm ki uzun süreli az ışık ile fotoğrafım pozlansın.

Fotoğrafcılığa başlarken zorda olsa Enstantane ve Diyafram ve ISO’yu anlamak için Manuel mode kullanmaya çalışın, gündüzleri Diyafram ve akşamları Enstantane modunu kullanmak genel kabul görmüş bir tercihtir.

İyi Fotoğraf Kural 3 – Renkler