İstediğimi İsteyebilir miyim ?

Libet,  yaptığı deneyler sonucunda tüm kararlarımızın, seçimlerimizin önceden belirlendiğini, bilincin ise herşey olup bittikten yarım saniye sonra devreye girdiğini ortaya koymuş..

Schopenhauer, genel kabulün aksine iradenin akıl üzerinde hükümran olduğunu söylemiş. Ama onun irade dediği şey basit bir istek değil. Schopenhauer, saf iradenin akıldan yoksun olduğunu ifade eder. Üniversite’de son saat matematik dersinden kaçmak istersin iraden ister ama aklın bunun senin için olumsuz sonuçlar doğuracağını söyleyerek seni firenler.. Takii sınıfta seninle aynı şeyi düşünen başka insanların olduğunu farkedinceye kadar , iraden aslında kararı vermiştir ve “başkaları da dersi asmak istiyor” fikrini kendine kanıt olarak kullanır ve hocanın sınıfı boş bulunca yapacağı kötü etkinin akılla uyumlandırılmış düşüncesi bertaraf edilir.. Yani aklın iradeni frenleyememiştir..

Peki özgür irade var mı ? Libet, bilinç ve özgür irade üzerine çalışmalar yapmış, insanların karar verme anına ilişkin hissettikleri bilinçli irade hissinin aslında bir yanılsama olabileceğini düşünmüş,

Bir insanı bir düğmenin başına oturtup, “önümüzdeki 10 dakika boyunca tamamen senin istediğin anlarda bu düğmeye basmanı istiyoruz.” diyoruz. daha sonra bir beyin görüntüleme cihazı ile deneğin beynini izlemeye alıyoruz ,  yanı sıra bir de deneğin görebileceği bir ekranda sağa sola düzgün bir şekilde hareket eden bir nokta var,  denek düğmeye bastıktan sonra bize düğmeye basmaya karar verdiği anda o noktanın nerede olduğunu da söylemekle görevli, noktanın konumu bize deneğin karar verdiği anı söylüyor.

Libet’ten günümüze gelirsek deneklerden fmri aletinin içine sokup bir düğmeye sağ veya sol ellerini kullanarak basmaları istenmiş.  Deneklerin düğmeye basmaya karar verdiklerini söyledikleri andan 6 saniye önce alınan görüntülerde bu kararın ipuçlarını bulunmuş!

Düğmeye basmak gibi basit bir olayda karar verdiğinizi sandığınız andan 6 saniye önce beynimizde bizim haberimiz olmayan bir karar verme sürecinin başlamış olduğunu bilmek , irade hissini sorgulamaya sebep oluyor..

Nora York şarkısı I want What I want aklıma geldi (https://www.gokii.net/2010/10/nora-york-soyluyor-what-i-want/ )