Kafamda Birisi Var Ama O Benim – Davranış Analizi

Eric Berne tarafından ortaya konan Ebeveyn, Yetişkin ve Çocuk (EYÇ)  var oluş biçimlerinin analiz yaklaşımın adıdır,  İngilizce’den çevirildiği için anlaşılmaz bir hal almış  ” Transaksiyonel Analiz- TA” yani işlemsel analiz aslında tek bir transaction (işlem)  ile ilgilenir, bunu en küçük davranış birimi olarak ifade edebiliriz.

• Beyin, aslına çok büyük sadakatle çalışan bir teyp kaydıdır.
• Geçmiş deneyimlere eşlik eden duygular, bu deneyimlerin ayrılmaz bir parçası olarak kayıt altındadırlar.
• İnsanlar aynı anda iki durumda olabilirler. Aynı anda hem deneyimin içinde ve dışında olup, ikili olduğunu, gözlendiğinin farkında olabilirler.
• Kayda alınmış bu deneyimler ve onlara eşlik eden duygular bugün tekrar oynatılmaya elverişlidir.
• Hem de yaşandıkları andaki canlılıkta ve bugünün transaksiyonlarının doğasını niteleyen birçok veriyi içerir biçimde…
• Bu deneyimler yalnızca hatırlanmaz, yeniden yaşanır da.

Bu önemli bilgiler çerçevesinde,  “davranışların oluşumu bilimsel olarak nasıl açıklanabilir?” sorusu ele alındığında, etrafınızdakilerin  psikoterapik bilimlere yaptığı en büyük eleştirilerden biri olan bilimsellikten uzak yaklaşımı için temel bilimsel bir birim olan,  “transaksiyon” birimi tanımlanır.

Eric Berne tarafından transaksiyon şu şekilde tanımlanmıştır:

• “Sosyal ilişkinin birimi transaksiyon adını alır.
• İki veya daha fazla kişi birbirleri ile karşılaşırlarsa…
• Er ya da geç içlerinden biri konuşacak ya da diğerinin/diğerlerinin mevcudiyetine dair bir tanıma belirtisi gösterecektir.
• Buna transaksiyonel uyaran denir.
• Diğer kişi o zaman uyaran ile bir şekilde ilişkisi olan bir şey söyleyecek veya bir şey yapacaktır ki buna da transaksiyonel yanıt denir.”

Dolayısıyla TA, tek bir transaksiyonu inceleme metodudur.

“Senin için bir şey yapıyorum ve sen de bana bunun karşılığında bir şey yapıyorsun” u içeren ve çoklu doğası olan bireyin, hangi parçasının “geleceğini” belirleyen transaksiyondur. Çoklu doğadan kasıt “Ebeveyn, Yetişkin ve Çocuktur”.

Bir iş günü içinde son derece önemli toplantılara giden ve rasyonel kararlar veren bir iş kadını, çocuğundan aldığını bir telefon mesajına birden sinirlenebilir, eski bir arkadaşı aradığında ise kahkahalarla bir çocuk gibi rahatça gülebilir.

Yukarıdaki vakaya bakıldığında duyguların hâkim olduğu küçük bir çocuk, kendini haklı/üstün gören ebeveyn ve bir de yetişkin mantıklı bir iş kadını.

Sürekli yapılan gözlemler sonucunda bu üç durumun insanlarda var olduğu varsayımını desteklenmiş. Sanki her insanda, üç yaşında olduğu zamanki küçük insanın aynısı var.

Kaynak [1] Ben Ok’um Sen Ok’sun – Thomas A.Harris